Een dag in UNESCO Werelderfgoed Cidade Velha

Stenen huisjes aan Rua Banana Kaapverdië

Op het Kaapverdische Eiland Santiago, op een minuut of twintig rijden vanuit hoofdstad Praia, ligt UNESCO Werelderfgoed Cidade Velha. Zo op het eerste gezicht lijkt Cidade Velha een gemoedelijk dorpje te zijn. Het is er niet echt druk te noemen, alleen op het dorpsplein staan de locals in groepjes met elkaar te kletsen. Ze lachen luidruchtig en houden zich schuil onder de takken van een knoestige boom, met teilen vol etenswaren naast zich. Maar achter dit vrolijke beeld gaat een afschuwelijke en lange geschiedenis schuil van slavernij en mensenhandel. Eeuwenoude sporen uit deze duistere hoofdstukken zijn nog altijd terug te vinden in Cidade Velha, dat zich tot in de 18e eeuw ontwikkelde onder de naam Ribeira Grande. Het maakt dit dorp tot een bijzondere bestemming voor een dagexcursie vanuit Praia.

Met de aluguer naar Cidade Velha

Het is even zoeken hoe we vanuit Praia naar Cidade Velha moeten reizen. Het is nog vroeg in de ochtend, maar de zon brandt al in onze gezichten en het verkeer raast aan ons voorbij. Ergens in de wijk Terra Branca zou een wit-geel tankstation van Shell aan Avenue China moeten zitten, waarvandaan de aluguer naar het historische dorp vertrekt. Wij zien de minivans niet, maar worden zelf wel gespot door een chauffeur die vanaf de overkant van de straat hard ‘Cidade Velha! Cidade Velha’ naar ons toe schreeuwt. Het was duidelijk dat wij ergens naar op zoek waren.

Er zijn nog krap twee plekken vrij in het busje en dat betekent dat we direct wegscheuren nadat we in zijn gestapt. Les één in het openbaar vervoer: als je denkt dat er echt geen ruimte meer over is, is er altijd nog wel ruimte over. De volgende vijfhonderd meter stappen er nog twee mensen in en op elkaar gepropt rijden we uiteindelijk het centrum uit. Voorbij de sloppenwijken, waar geslachte koeien aan touwen in de zon hangen. Voorbij het gigantische Chinese dorp in aanbouw, waar een van de Kaapverdische passagiers hoofdschuddend naar kijkt. Ik ben benieuwd hoe Kaapverdië er over een aantal jaar uitziet. Ik hou mijn hart vast.

Ik voel hoe het zweet over mijn rug naar beneden stroomt en vraag me af of het busje de eindbestemming wel gaat redden. De bochten en hellingen worden steeds scherper en steiler, en de bus gaat steeds trager omhoog. Maar na nog geen halfuur parkeert de chauffeur zijn voertuig al met piepende banden op het centrale plein in Cidade Velha. We hebben het gered, met heel wat minder vocht in ons lichaam.

Uitzicht over strand en stenen gebouwen Cidade Velha

Het pijnlijke verleden van de Pelourinho

De locals zijn het duidelijk niet gewend dat er zo vroeg al toeristen naar hun dorp komen. Een aantal van hen is nog bezig hun souvenirs en andere ‘hand made’ items uit te stallen. Ze gunnen ons nog geen blik waardig. Dat zal over een halfuur wel anders zijn. De meeste restaurants zijn ook nog gesloten, maar gelukkig zijn we welkom om neer te strijken op een terras met een colaatje. De rit mocht dan kort zijn, oververhit zijn we wel geraakt. Het verkoelende suikerwater gaat er dan ook goed in. Op het water zien we hoe vissers een wirwar van netten en touwen binnenhalen vanuit hun gammele houten bootjes. Van horen zeggen was het hier voorheen heel normaal om schildpadden te vangen. Nu staan er borden die aangeven dat het een misdaad is. Wat deze vissers op dit moment aan het vangen zijn? Geen idee. Waarschijnlijk weten ze dat zelf ook nog niet.

Na een klein halfuur zijn we weer helemaal afgekoeld en stappen we op om Cidade Velha te ontdekken. Buiten het restaurant horen we jonge kinderen schateren en lachen. Ze rennen om de Pelourinho heen en klimmen op de marmeren treden ervan. Wat een contrast. Eeuwen geleden wilde je allesbehalve in de buurt komen van deze stenen paal. Aan de bovenkant steken ijzeren staven nog dreigend uit het steen, alsof ze met een boze vinger naar je wijzen. Deze paal was een slavenpaal, een schandpaal waaraan je in de 16e eeuw en nog eeuwen later als slaaf afgeranseld werd als je niet luisterde. De Pelourinho herinnert de Kaapverdianen elke dag nog aan deze bittere tijden.

We stappen op de paal af om het van dichterbij te bekijken. ‘Mister! Miss! You want to buy something?’ Nu hebben de handelaren wel oog voor ons.

Pelourinho: een stenen slavenpaal uit de zestiende eeuw

De geschiedenis van Cidade Velha

In 1462 kwamen de Portugezen in Santiago aan land. Ze besloten om de nederzetting Ribeira Grande te stichten. In eerste instantie richtten ze zich volledig op de landbouw, waarbij ze ‘gratis arbeidskrachten’ lieten overkomen vanaf het vasteland van Afrika. Maar doordat de wereldwijde handel over zee steeds meer toenam, groeide Ribeira Grande uit tot een echte handelsstad. Het werd niet alleen een centrale haven om proviand in te slaan, maar ook om slaven uit te wisselen die voornamelijk naar Zuid-Amerika gingen. Duizenden Afrikanen werden jaarlijks tegen hun wil in de Atlantische Oceaan over gestuurd.

De Portugezen werden zo rijk van deze handel, dat Ribeira Grande uitgroeide tot eerste ‘Europese’ stad buiten Europa. Vanuit andere Europese landen keken ze jaloers toe hoe de rijkdom van de Portugezen steeds verder toenam. Vanaf de 16e eeuw lag de stad dan ook regelmatig onder vuur. Uiteindelijk komt Ribeira Grande in 1712 in handen van de Fransen, die de stad compleet plunderen en laten vervallen. Van de machtige stad die Cidade Velha ooit was, bleef niets meer over. Maar het duurde uiteindelijk nog tot 1870 voordat de slavenhandel verboden werd.

Rua de Banana

Vanaf de Pelourinho is het misschien 100 meter lopen naar Rua de Banana. Tijdens het dwalen door de straat oogt de omgeving soms knus, met pittoreske huisjes van keien, gekleurd beton en houten luiken. Dat juist hier de slaven verzameld werden door de slavenhandelaren, is een ongrijpbare gedachte. Dat veel huisjes in de straat behoorlijk vervallen zijn, valt bijna niet op door de bananenplanten en palmbomen die er vriendelijk omheen staan te wuiven. Ze staan er dan ook al eeuwenlang, al zijn ze in de loop van de tijd al een aantal keer gerestaureerd.

Ook nu wordt er hard gewerkt om ze nog langer overeind te houden, net als de oudste koloniale kerk ter wereld die hier te vinden is: de Nossa Senhora do Rosário. De witte kerk werd in 1495 neergezet en werd bezocht door ontdekkingsreizigers als Christoffel Columbus en Vasco da Gama. Helaas voor ons zijn ze zo druk bezig met restauratiewerkzaamheden, dat er geen mogelijkheid is om de kerk van dichtbij te bekijken. We vangen alleen een glimp van de toren op.

Lees ook: 15x wat je kan doen in het vissersdorp Tarrafal

Rua Banana: een straat met keien en bananenplanten

De ruïnes van de Sé-kathedraal

We slenteren op ons gemak Rua de Banana door en lopen weer terug naar de Pelourinho. De spelende kinderen zijn inmiddels verdwenen. Onze volgende missie: een kijkje nemen bij de Sé-kathedraal. We volgen dezelfde weg omhoog als waar de aluguer op de heenweg overheen reed. Het is de snelste route, en er rijden toch bijna geen auto’s. Het is snikheet en ik merk dat we niet te lang in de zon moeten doorbrengen, mochten we niet willen veranderen in twee wandelende garnalen. Daarom zetten we een stapje harder, maar binnen een paar minuten zijn we er al.

Hoe kan je ook om deze hoge ruïnes heen? Het kan niet anders dan dat de Sé-kathedraal ooit een indrukwekkende kerk is geweest. Niet dat de mensen er lang gebruik van hebben kunnen maken. Het duurde bijna 150 jaar voor de bouw van de kathedraal in 1705 werd afgerond. In 1712 werd de zestig meter lange kerk alweer geplunderd en vernietigd. Een paar immense muren die nog overeind staan laten vaag zien hoe de kerk er ooit uit heeft moeten zien. De rest van zijn geschiedenis is ten onder gegaan tijdens die zwarte dag in 1712.

Veel valt er dan ook niet meer te zien, en op onze telefoon proberen we daarom maar de snelste route te vinden naar de laatste bezienswaardigheid in Cidade Velha: Fort Real de São Felipe. Hoe dichtbij het fort ook lijkt te zijn, in de Kaapverdische hitte voelt het eerder onbereikbaar. Zeker als je je realiseert dat het gebouw 120 meter boven zeeniveau uit torent omdat het vanaf 1593 de stad moest beschermen. Maar nu we hier zijn, is het zonde om het fort links te laten liggen. Nog één keer stappen we de felle zon in, om de weg verder omhoog te volgen.

Al snel springen er drie kinderen om ons heen. ‘São Felipe! São Felipe!’ roepen ze ons enthousiast toe. We knikken en de kinderen zetten een sprintje in. Met een handgebaar laten ze ons weten dat we ze moeten volgen. Ineens lopen we steil omhoog, langs bouwvallige huisjes en rommel. Het zwarte zand schuift onder onze voeten vandaan. Een vrouw ziet onze verwarde blik en knikt ons bemoedigend toe. Toch slaat bij ons voor een moment de twijfel toe. Moeten we dit nu wel doen? Moeten we die kinderen echt wel volgen? Maar voor we het weten staan we op een stoffig pad en lijkt het fort ineens veel dichterbij te zijn. Lachend wijzen de kinderen naar boven, voor ze zich omdraaien om weer naar beneden te rennen.

Ruïnes van Sé Kathedraal
Drie lachende kinderen in Kaapverdië

Fort Real de São Felipe

We vervolgen onze weg over het stoffige, oranjekleurige pad, waar je bijna verwacht pakezels aan te treffen. Maar er is geen levende ziel te bekennen, behalve een paar stratenmakers verderop. Ook dit pad is blijkbaar aan vervanging toe. We sjokken verder omhoog, nemen om de haverklap een slok water, maar ver is het niet meer. Als we bij de eerste poort van het fort aankomen, stoppen we in de schaduw van de stenen boog. We kijken uit over de oceaan en de omgeving, tot we moedig genoeg zijn het laatste stukje af te leggen.

Fort Real de São Felipe was slechts één van de zeven forten die de directe omgeving moest beschermen tegen vijanden. Het werd gebouwd nadat in 1585 de Engelse kapitein Sir Francis Drake aan land was gekomen in Kaapverdië en onder andere Cidade Velha en Praia had geplunderd. Vanuit Portugal werden stenen gebracht om het fort te bouwen onder leiding van Philip I van Portugal. Acht jaar na de aanval was het fort af. Aan het begin van deze eeuw is het fort helemaal gerestaureerd, maar zelfs als je niet de behoefte hebt om binnen een kijkje te nemen, is het de wandeling ernaartoe waard. Het uitzicht is waanzinnig mooi.

Lees ook: Op vakantie naar Kaapverdië? Bereid je voor met deze praktische tips

Stoffig zandpad naar het fort van São Felipe in Cidade Velha
De blauw-wit-rode vlag van Kaapverdië voor stenen fort
Uitzicht over uitgedroogd landschap met een paar groene struikjes bij Cidade Velha

Vrijheid in kiezen

De terugweg gaat een stuk sneller. Voor we het weten staan we weer vlak bij de oceaan. We hebben keuzestress. Waar zullen we nu wat gaan eten? Een keuze die vele mensen voor ons op hetzelfde plein nooit hebben kunnen maken. We gaan voor Bar Restaurante Do Mundo. We zitten nog geen minuut als de eigenaresse naar buiten komt en tegen een groepje toeristen begint te praten. In het Nederlands. Lachend schudden we onze hoofden. Hoe kan het ook anders.

We kijken uit over het water. Uit over het stadje zelf. Ik voel niets anders dan een aangename rust. Een soort kalmte. Heeft al deze ellende hier echt ooit plaatsgevonden?

Uitzicht over de zee en een zwart strand bij Cidade Velha

Leef ook als digital nomad!

Wil je alle vrijheid hebben om te werken en te leven waar jij dat wil? Download dan mijn gratis e-book en leer in 6 stappen hoe je begint met locatie-onafhankelijk werken.

Cover gratis e-book locatie-onafhankelijk werken

Laat je verder inspireren

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Mijn naam is Danique en reizen is wat ik het allerliefste doe! Daarom heb ik er ook voor gekozen om locatie-onafhankelijk te ondernemen. Ik help jou ook om meer vrijheid en avontuur in je leven te creëren.

OVER DANIQUE

Volg mijn cursus

Leer in de online cursus ‘Werk locatie-onafhankelijk en voel je vrij!‘ hoe je overal ter wereld je geld kunt verdienen en een lifestyle als digital nomad creëert. Een praktische cursus voor iedereen die locatie-onafhankelijk wilt werken. Nu voor slechts € 197,-! (excl. btw)

Bestel mijn boek

‘Superspannend verhaal voor avontuurlijke meiden!’ – MeidenMagazine

Laatste blogposts

Scroll to Top

Ben jij er klaar voor om te werken als digital nomad?

Doe dan mee aan de online cursus 'Leer locatie-onafhankelijk werken'. Reis meer, geniet meer en voel je vrij! Nu voor de pilotprijs van slechts € 79,- (excl. btw).